Czy widziałeś choćby fragment serialu „Dr House”? Wątek chyba wszystkich odcinku serialu opierał się na zdiagnozowaniu, na jaką chorobę cierpiał pacjent oraz wdrożenie skutecznego leczenia. Nie wiem ile schorzeń w tej chwili rozpoznaje medycyna, ale domyślam się, że jest ich bardzo wiele. Problem jednak nie w mnogości chorób, ale w ich prawidłowym rozpoznaniu.
Jeśli byłoby tak, że każda choroba miałaby inne odrębne, specyficzne objawy to sprawa byłaby bardzo prosta. Niestety bardzo wiele schorzeń ma bardzo podobne lub wręcz te same objawy. Jeśli wywiad(rozmowa z pacjentem)oraz wstępne badania nie dają jasnej odpowiedzi na co cierpi chory, konieczne jest rozszerzenie diagnostyki. Czasami muszą być to bardzo specjalistyczne, skomplikowane i kosztowne badania.
Podstawowa diagnostyka
Lekarz na podstawie wywiadu oraz stopnia „ciężkości” objawów podejmuje decyzje, jakie należy wykonać badania. Objawami lekkimi można nazwać np. kaszel, katar, umiarkowany ból gardła czy głowy, standardowe objawy skórne, bóle np., mięśni, stawów itd. Ciężkimi objawami są m.in.: wysoka gorączka powyżej 39 stopni połączona z silnymi bólami kluczowych narządów (brzuch, płuca, nerki, wątroba, nerki itd.). Istnieją też objawy, które mogą sygnalizować zagrożenie życia jak: silne krwawienia, wysokie ciśnienie, utrata przytomności itd. Wtedy lekarz musi podjąć natychmiastowe czynności zmierzające do przywrócenia równowagi organizmu, a jednocześnie wdrożyć diagnostykę, która pomoże ustalić, co spowodowało taką sytuacje.
Podstawowymi badaniami są m.in. osłuchanie stetoskopem(słuchawki), zmierzenie ciśnienia,, gardła, zbadania węzłów chłonnych, stanu skóry itd. O ile wywiad z chorym(pytanie o objawy i samopoczucie)nie da jednoznacznej pewnej odpowiedzi, na co cierpi chory lekarz zleci dalszą diagnostykę.
Podstawowe badania laboratoryjne to badania krwi oraz moczu.
Badania krwi:
Krew pobiera się od chorego w ośrodku zdrowia lub w domu pacjenta, najczęściej ze zgięcia łokciowego.
Podstawowe badaniem krwi jest tzw. morfologia (ilościowe i jakościowe badanie komórek krwi) To badanie umożliwia rozpoznanie stanu zapalnego, infekcji, niedokrwiści i wielu innych procesów chorobowych. Poza tym można za pomocą badań krwi ustalić m.in.: poziom elektrolitów, cholesterolu, hormonów, tzw. markery nowotworowe itd.
Jak czytać badanie krwi?
Do standardowego badania składu krwi należą: RBC, WBC, PLT, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC. Skróty pochodzą z nazw badań w języku angielskim. Podaje się też wartość Hb, czyli hemoglobiny.
RBC – skrót ten oznacza krwinki czerwone (inne określenia to erytrocyty) – zadaniem tych komórek jest transport tlenu. Ich zbyt mała ilość jest oznaką anemii, czyli niedokrwistości, zbyt duża nazywana jest poliglobulią.
WBC skrót ten oznacza krwinki białe (inne stosowane określenia to białe ciałka krwi, leukocyty) – te komórki krwi odpowiadają za zwalczanie infekcji. Spadek białych ciałek krwi nazywa się leukpenia i może świadczyć o obniżonej odporności organizmu a z kolei zwiększona liczna białych ciałek krwi nazywana jest leukocytozą i może być objawem między innymi o toczących się infekcjach w organizmie. Niekiedy może także wynikać również z poważnych schorzeń hematologicznych;
Trombocyty (PLT – płytki krwi)
Norma: 140–440 K/µl (G/l)
Zwiększenie ponad normę pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej. Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków..
Hematokryt (HCT)
Normy
dzieci do 15 lat: 35–39%,
kobiety: 37–47%,
mężczyźni: 40–51%
Podwyższony wskaźnik wskazuje chorobę o nazwie czerwienica oraz przy odwodnieniu organizmu. Obniżony wskaźnik jest jednym z objawów anemii.
MCV, czyli średnia objętość krwinki czerwonej
Norma : 80–97 fl
Wzrost wartości MCV nie oznacza choroby, jednak przy przekroczeniu 110 fl może sugerować anemie spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Zmniejszenie wartości MCV to na ogół skutek niedoboru żelaza.
MCH
Norma: 26–32 pg
Jest to średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej. Ta wartość odpowiada na pytanie, czy erytrocyty posiadają normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny. Zmniejszenie wartości MCH świadczy o niedobarwieniu (najczęściej w anemii z niedoboru żelaza).
MCHC
Norma : 31–36 g/dl lub 20–22 mmol/l
Ten parametr krwi to średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej, czyli miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną (podobnie jak MCH). Zmniejszenie wartości MCHC jest typowe w anemii z niedoboru żelaza, często występuje u kobiet miesiączkujących.
Leukocyty (WBC )
Norma: 4,1–10,9 K/µl (G/l)
Zwiększenie ponad normę to sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym czy też z białaczką (podwyższone wskaźniki pojawiają się również przy intensywnym wysiłku fizycznym, długotrwałym, nadmiernym stresie, a nawet po dłuższym opalaniu).
Zmniejszenie liczby leukocytów może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).
Limfocyty (LYM)
Norma:0,6–4,1 K/µl; 20–45%
Liczba limfocytów zwiększa się w takich schorzeniach jak:chłoniaki, przewlekła białaczka limfocytowa, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego.
Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i, w mniejszym stopniu, innych zakażeń wirusowych; u dzieci może mieć charakter wrodzony i wymagać jak najszybszego leczenia.
Monocyty (MONO)
Norma : 0,1–0,4 G/l
Zwiększenie liczby monocytów może być objawem zakażenia mononukleozą zakaźną, przewlekłym zakażeniem bakteryjnym: gruźlicą, brucelozą, tzw. zapaleniem wsierdzia, zakażeniami pierwotniakowymi. Może być także wynikiem urazów chirurgicznych itd.
Zmniejszenie liczby monocytów może sygnalizować infekcje bądź stosowanie niektórych leków (np. glikosterydów), ale w praktycznie podwyższenie tego parametru na ogół nie ma istotnego znaczenia.
Hemoglobina (HGB)
Norma:
kobiety – 6,8–9,3 mmol/l lub 11,5–15,5 g/dl,
mężczyźni – 7,4–10,5 mmol/l lub 13,5–17,5 g/dl
Przekroczenie to oznaka odwodnienia organizmu. Niskie wartości świadczą o anemii.
Badanie moczu.
Ogólne badanie moczu polega na ocenie próbki moczu pod kątem cech fizycznych i biochemicznych.
Ze względu na dużą wartość diagnostyczną jest jednym najczęściej zlecanych badań laboratoryjnych. Za jego pomocą diagnozuje się m.in.:
choroby nerek (np. kłębuszkowe zapalenie nerek),
dróg moczowych (np. zakażenia, kamica, nowotwory),
choroby cywilizacyjne :cukrzyce, nadciśnienie tętnicze, otyłość itd.
Najczęstszym powodem wykonywania badania mikrobiologicznego moczu są objawy wskazujące na zakażenie układu moczowego, takie jak gorączka, pieczenie, ból w czasie oddawania moczu.
W trakcie ogólnego badania moczu zwraca się uwagę na stepujące parametry:
• Barwa moczu – mocz zdrowej osoby opisywany ma zwykle odcienie słomkowy, żółty, bladożółty, ciemnożółty. Kolor moczu informuje o jego zagęszczeniu lub o obecności substancji, które w normalnych warunkach są nieobecne (trzeba jednak wiedzieć, że wiele farmaceutyków i barwników zawartych np. w pokarmach może ją zmieniać).
• Przejrzystość – mocz prawidłowy jest przejrzysty lub lekko mętny. Znaczne zmętnienie moczu jest najczęściej spowodowane obecnością bakterii, białych krwinek i komórek nabłonków. Najczęściej świadczy to o stanie zapalnym dróg moczowych. Innymi przyczynami zmętnienia mogą być: śluz, krew miesiączkowa, nasienie, a także tzw. piasek, czyli wytrącone kryształy kwasu szczawiowego lub szczawianu wapnia.
• Zapach – prawidłowy mocz ma charakterystyczny zapach. Może om jednak ulec zmianie w czasie stosowania niektórych leków bądź po spożyciu pewnych pokarmów (np. szparagów). Zapach moczu zostanie określany jako „mysi”, może być symptomem wrodzonej metabolicznej choroby – fenyloketonurii, zapach tzw.„owocowy” może być jednym z objawów cukrzycy a przy jej niewłaściwym kontrolowaniu, a w moczu pojawią się tzw. ciała ketonowe.
• Ciężar właściwy – ten parametr pokazuje czy mocz jest prawidłowo zagęszczany. Na ciężar właściwy wpływ ma także obecność w moczu substancji, których nie powinno w nim się znajdować (np. glukozy).
• pH – czy poziom kwasowości i zasadowości moczu. W poważnym stopniu parametr ten zależy od czynności nerek, jednak mają na niego wpływ również przyjmowane leki, dieta, infekcje układu moczowego.
• Białko – niewielka ilość białka może występować u zupełnie zdrowych osób (np. po wysiłku fizycznym), jednak duża jego ilość często wskazuje na uszkodzenie nerek lub inna poważną chorobę. Jednak by to ustalić wymagana jest dalsza diagnostyka.
• Glukoza – nigdy nie występuje w moczu zdrowych ludzi, a jej obecność najczęściej świadczy o cukrzycy. Może pojawić się także w zaburzeniach hormonalnych, takich jak nadczynność tarczycy a także w trakcie terapii niektórymi lekami.
• Ciałka ketonowe – w śladowych ilościach mogą występować u zupełnie zdrowych osób, np. podczas głodzenia, jednak zazwyczaj ich obecność wiąże się z cukrzycą.
• Krew – krew w moczu pojawia się przede wszystkim w schorzeniach dróg moczowych; najczęściej w kamicy nerkowej, raku pęcherza i innych.
• Bilirubina i urobilinogen – nieprawidłowe parametry tych związków mogą świadczyć o uszkodzeniu wątroby, o nadmiernym rozpadzie krwinek czerwonych albo o nieprawidłowościach w przepływie żółci.
• Związki azotowe – dodatni wynik świadczy na ogół o znacznej ilości bakterii w drogach moczowych W takim przypadku wskazane jest wykonania tzw. poziomu moczu..
Najnowsze komentarze