Powiedz mi proszę czytelniku czy jesteś zainteresowany czarodziejskim sposobem na dobry nastrój, dobrą energię, dobrze funkcjonujący organizm itd.? Założę się, że odpowiedziałeś tak. A czy zdajesz sobie z tego sprawę, że już od dawna znasz taki sposób? Dziwisz się? Może protestujesz?
Z pewnością zmienisz swoje zdanie jak ujawnię ci, o co chodzi. Uwaga zdradzam. Chodzi tutaj o tzw. rytmy biologiczne. Z pewnością prawie każdy słyszał też o tzw. rytmach dobowych człowieka, czyli najlepsze(optymalne)pory dnie i nocy na przyjmowanie pokarmów ich trawienie, sen i aktywność.
Jak istotny mają znaczenie tzw. rytmy biologiczne niech świadczy fakt, że w 2017 roku nagrodę w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymali naukowcy, dzięki którym wyjaśniono mechanizm molekularny kontroli rytmu dobowego. Tymi naukowcami są trzej amerykanie Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young
Oni to jeszcze w latach 70 XX wieku zmodyfikowali geny muszki owocówki i stworzyli owady, które przestały regularnie sypiać. Muszki były aktywne niemal przez całą dobę, a spały tylko po kilka-kilkanaście minut. Gen, który był odpowiedzialny za taką zmianę naukowcy nazwali 'period’ (z ang. okres). Było to przełomowe odkrycie, które dały impuls do dalszych prac na tym tematem.
Z czasem odkrywano następne geny i mechanizmy w narządach, które regulują rytmy dobowe. Rytmy dobowe to zespół procesów biochemicznych zachodzące w komórkach i tkankach wszystkich zwierząt. Bez zachowanego rytmu dobowego, niemożliwe byłoby prawidłowe funkcjonowania naszych. Co fascynujące ustalono,ze rytmom biologicznym podlegają nawet bakterie.
Trzeba też wyjaśnić, że ściślejszym terminem jest rytmy okołodobowe a nie dobowe. Okazuje się, że nasza doba trwa 24 godziny a biologiczna nie. Naturalnie, co do bakterii, które żyją bardzo krótko nie można mówić o rytmach dobowych, ale biologicznych..
Żmudne, wieloletnie badania wykazały, że geny zegarowe sprawiają, że nawet organizm pozbawiony zewnętrznych sygnałów (tzw. dawców czasu), takich jak światło czy temperatura, jest w stanie funkcjonować zgodnie z odmierzanym przez siebie czasem.
Dziś już wiemy, że ten niezwykły mechanizm jest u zwierząt regulowany przez ośrodkowy układ nerwowy. Kluczową rolę odgrywają tu jądra nadskrzyżowaniowe w przedniej części podwzgórza współpracujące z szyszynką i siatkówką. To właśnie siatkówka odbiera ilość światłą dostępną w otoczeniu sugerującą, jaka jest pora dnia, a szyszynka produkuje hormon zwany melatoniną.
W przypadki uszkodzenia jednego z tych elementów następuję zaburzenia cyklu dobowego, lecz tylko defekt podwzgórza jest w stanie doprowadzić do całkowitego zaniku cyklu dobowego.
Melatonina (tzw. hormon snu)produkowana przez szyszynkę sugeruje, że nadchodzi pora spania, z kolei kortyzol wytwarzany w nadnerczach wprawia nas w stan gotowości. Ten cały opisany powyżej cykl działa wyłącznie dzięki genom zegarowym.
Ustawienie „zegara biologicznego” godzina po godzinie:
5:00-6:00 – Organizm powoli się wybudza, u mężczyzn obserwujemy najwyższy poziom testosteronu. To najlepsza pora na uprawianie seksu.
7:00-9:00 – Ciśnienie krwi rośnie, rusza przemiana materii, organizm domaga się pożywnego posiłku. Mięśnie i stawy są jeszcze sztywne, więc nie jest to najlepsza pora na ćwiczenia, które mogą skończyć się kontuzją.
10:00-12:00 – To godziny, w których jesteśmy najbardziej efektywni. Mózg pracuje szybko, jesteśmy kreatywni, ciało jest odpowiednio skoordynowane.
13:00-15:00 – Organizm domaga się posiłku. To godziny, w których najlepiej przyswajamy składniki odżywcze. Jest zalecane, by po 15:00 uciąć sobie krótką drzemkę.
15:00-17:00 – Organizm jest najbardziej odporny na ból – w sam raz na wizytę u dentysty czy zrobienie tatuażu. Mięśnie są rozgrzane, a stawy rozruszane, więc to idealna pora na trening.
17:00-19:00 – Mózg układa i przetrawia wszystkie przyswojone informacje – idealna pora na powtórkę przed egzaminem czy prezentacją w pracy. Ostatni posiłek dnia warto zjeść w okolicach 19:00, bo później spowalnia metabolizm i trudniej trawi się praktycznie wszystkie pokarmy.
21:00-22:00 – Rusza produkcja melatoniny, możemy odczuć pierwsze objawy senności. To najlepsza pora by pójść spać.
2:00-3:00 – To podobno godzina „najlepszego” snu.
4:00-5:00 – Organizm budzi się do życia.
Zaburzenia pracy zegara biologicznego najczęściej są konsekwencją czynników zewnętrznych, choć niekiedy mogą go wywoływać różne schorzenia. Często dopadają one osób aktywnych w nocy, np. uczących się lub pracujących w nietypowych godzinach.
U tych osób z czasem rytm dobowy zostaje rozregulowany, co może niestety skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. Długotrwałe zaburzenia, niedobory snu lub nieregularne kładzenie się spać może wywołać depresję, a także choroby psychiczne, a także zaburzenia układu pokarmowego.
Najnowsze komentarze